Hoàng liên gai còn được gọi là Hoàng mù hoặc Hoàng mộc, tên khoa học là Berberis wallichiana DC., thuộc họ Hoàng liên gai Berberidaceae. Nghiên cứu mới thấy, thảo dược này có rất nhiều công dụng đặc biệt, đây cũng là lí do Hoàng liên gai được ứng dụng trong nhiều bài thuốc và sản phẩm chăm sóc, điều trị bệnh về da liễu.
1. Đặc điểm, phân bố
- Hoàng liên gai là cây bụi, cao 2-3m, cành vươn dài, vỏ thân màu vàng xám nhạt, lá có gai 3 nhánh, dài 1-1.5cm. Lá mọc thành chùm 3-4 lá, có khi tới 8 lá ở một đốt. Hoa màu vàng, mọc thành chùm. Quả mọng hình trái xoan.
- Cây Hoàng liên gai thường mọc hoang ở Sapa và đỉnh núi tỉnh Lào Cai. Sở dĩ được gọi là Hoàng liên gai là để phân biệt với Hoàng liên thuộc họ Mao Lương.
Hình ảnh cây Hoàng liên gai
2. Thành phần hóa học
- Thân và rễ của Hoàng liên gai đều chứa Berberine (3-4%).
- Ngoài ra còn có hoạt chất oxyacanthine và umbellantine.
3. Tác dụng dược lí
Hoàng liên gai được nghiên cứu tác dụng tương tự Hoàng liên, trong đó nổi bật với những tác dụng sau:
- Tác dụng kháng khuẩn: Hoàng liên và một trong các hoạt chất của nó là Berberine, có phổ kháng khuẩn rộng trong thí nghiệm. Có tác dụng ức chế mạnh đối với Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis và Staphylococcus aureus. Thuốc có tác dụng ức chế mạnh đối với khuẩn gây lỵ nhất là Shigella dysenteriae và S. flexneri. Thuốc có hiệu quả hơn thuốc Sulfa nhưng không mạnh hơn Streptomicine hoặc Chloramphenicol. Thuốc không có tác dụng đối với Shigella sonnei, Pseudomonas aeruginosa và Salmonella paratyphi. Hoạt chất kháng khuẩn của Hoàng liên thường được coi là do Berberine. Khi sao lên thì lượng Berberine kháng khuẩn thấp đi (Chinese Herbal Medicine).
- Tác dụng kháng virus: Thí nghiệm trên phôi gà chứng minh rằng Hoàng liên có tác dụng đối với nhiều loại virus cúm khác nhau và virus Newcastle (Chinese Herbal Medicine).
- Tác dụng chống nấm: Trong thí nghiệm, nước sắc Hoàng liên có tác dụng ức chế nhiều loại nấm. Nước sắc Hoàng liên và Berberine tương đối có tác dụng mạnh diệt Leptospira (Chinese Herbal Medicine).
- Tác dụng chống ho gà: Kết quả nhiều nghiên cứu về tác dụng của Hoàng liên đối với ho gà có khác nhau. Một nghiên cứu trong thí nghiệm tập trung cho thấy Hoàng liên ức chế sự phát triển của Hemophilus pertussis cao hơn Streptomycine hoặc Chloramphenicol, ít nhất là thuốc có tác dụng lâm sàng. Tuy nhiên, nghiên cứu khác trên heo Hà Lan, cho uống Hoàng liên thì lại không làm giảm tỉ lệ tử vong (Chinese Herbal Medicine).
- Tác dụng hạ áp: Chích hoặc uống dịch chiết Berberine cho mèo, chó và thỏ đã được gây mê và chuột không gây mê thấy huyết áp giảm. Nếu dùng liều lượng bình thường, hiệu quả không kéo dài, liều lập lại cho kết quả không cao hơn. Hiệu quả này xảy ra dù tác dụng trợ tim ảnh hưởng đến lượng máu tim gây nên bởi liều thuốc này. Huyết áp giảm dường như liên hệ với việc tăng dãn mạch cũng như có sự gia tăng đồng bộ ở lá lách, thận và tay chân (Chinese Herbal Medicine).
Hoàng liên gai có nhiều tác dụng nổi bật
- Tác dụng nội tiết: Berberine cũng có tác dụng kháng Adrenaline. Ví dụ khi dùng Berberine làm hạ áp thì phản xạ tăng – hạ của Adrenalin giảm rất nhiều nhưng phục hồi lại nhanh. Berberine cũng dung hòa sự rối loạn của Adrenaline và các hợp chất liên hệ (Chinese Herbal Medicine).
- Tác dụng đối với hệ mật: Berberine có tác dụng lợi mật và có thể làm tăng việc tạo mật cũng như làm giảm độ dính của mật. Dùng Berberine rất hiệu quả đối với những bệnh nhân viêm mật mạn tính (Chinese Herbal Medicine).
- Tác dụng đối với hệ thần kinh trung ương: Berberine dùng liều nhỏ có tác dụng kích thích vỏ não, trong khi đó, liều lớn lại tăng sự ức chế hoạt động của vỏ não (Chinese Herbal Medicine).
- Tác dụng kháng viêm: Lịch sử nghiên cứu chất Granulomas gây ra bởi dầu cotton trên chuột nhắt cho thấy chất Berberine làm gia tăng đáp ứng kháng viêm của thể. Chất Ethanol chiết xuất của Hoàng liên có tác dụng kháng viêm khi cho vào tại chỗ, nó làm cho chất Granulomas co lại. Hiệu quả này giống như tác dụng của thuốc Butazolidin (Chinese Herbal Medicine).
Bột tắm Nhân Hưng – tiên phong ứng dụng hoạt chất Berberine trong trị bệnh ngoài da ở trẻ
4. Tác dụng của Hoàng liên gai trong Bột tắm Nhân Hưng
- Tuy nhiên tỉ lệ hàm lượng hoạt chất kháng viêm, kháng khuẩn của Hoàng liên gai ít hơn so với Hoàng liên nhưng nó vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ các bệnh ngoài da ở trẻ. Đó là lí do, Hoàng liên gai vẫn được chiết xuất để có mặt trong Bột tắm Nhân Hưng.
Cùng với Berberine, Hoàng liên gai hiệp đồng tác dụng giúp kháng khuẩn, kháng viêm hiệu quả hơn để gia tăng công dụng đẩy lùi các bệnh rôm sảy, mẩn ngứa, chàm sữa, hăm tã, mụn nữa, mụn nhọt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Bột tắm Nhân Hưng cũng là sản phẩm đầu tiên tại Việt Nam ứng dụng tinh chất trong Hoàng liên gai và Berberine trong trị các bệnh ngoài da ở trẻ. Sản phẩm được hội đồng chuyên gia đầu ngành đánh giá cao về tác dụng và khuyên dùng.
